The Effects of the Pandemic on Labour Law – 04.2020
16.04.2020 tarihinde kabul edilen, iş hukuku olmak üzere iş hayatının önemli alanlarında yeni düzenlemeler getiren Yeni Koronovirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 17.04.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak, yürürlüğe girmiştir. Kanun’un iş hukukunu ilgilendiren konuları ile ilgili bilgi notumuzu aşağıda sunarız.
Covid-19 Newsletter / No:2 / Date: 17.04.2020
1. Hizmet Sözleşmelerinin Feshine Dair Kısıtlamalar:
Gündeme geldiğinden beri Kanun ile ilgili olarak en fazla tartışılan konuların başında işten çıkarmalarla ilgili yapılan düzenlemelerdir. Kanun, her türlü iş veya hizmet sözleşmesinin üç ay süre ile ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshini yasaklamaktadır. Buna göre İş Kanununa tabi hizmet sözleşmelerinin yanı sıra İş Kanununa tabi olmayan ev hizmetleri, deniz işleri, basın işleri gibi işlerde çalışanlar ile Borçlar Kanununda düzenlenen hizmet sözleşmelerine göre çalışanların sözleşmeleri haklı bir sebep olmaksızın işveren tarafından üç ay süre ile feshedilemeyecektir. Fesih yasağının uygulanacağı üç aylık süre Cumhurbaşkanı tarafından altı aya kadar uzatılabilecektir. Kanun’da bu yasağa aykırılığın müeyyidesi olarak ise iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası öngörülmektedir.
2. Ücretsiz İzin ile İlgili Düzenlemeler:
Bilindiği üzere, İş Kanununda öngörülen belli haller haricinde çalışanın ücretsiz izine çıkması ancak işçi ve işverenin karşılıklı olarak mutabakatı ile mümkün olup, taraflardan birinin diğerini ücretsiz izin kullanımı için zorlaması mümkün değildi. Kanun ile getirilen yeni düzenlemeye göre, üç ay süreyle, işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecektir. Bu şekilde işverence ücretsiz izne çıkarılmak işçiye sözleşmeyi haklı sebeple fesih hakkı vermeyecektir. Burada belirtilen üç aylık süre Cumhurbaşkanı tarafından altı aya kadar uzatılabilecektir.
Kanun yürürlüğe girdikten sonra, Kanun hükümlerine göre ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilere ücretsiz izinleri süresince günlük İşsizlik Sigortası Fonundan günlük 39,24TL ücret ödenecektir. Aynı ödeme 15.03.2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi işsizlik ödeneğine hak kazanacak şekilde iş sözleşmesi feshedilen, başka hükümlere göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan ve yaşlılık aylığı almayanlara da işsiz kaldıkları süre boyunca yapılabilecektir. Burada bahsedilen günlük nakdi yardımın süresi Kanun uyarınca fesih yapılamayacak süreyi geçmeyecektir.
Kanun’da ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene idari para cezası uygulanacağı hükmü yer almaktadır. Buna göre bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası doğacak ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.
3. Kısa Çalışma Ödeneği ile İlgili Yeni Düzenlemeler
27.03.2020 tarihli Bilgi Notumuzda detaylı olarak değindiğimiz kısa çalışma ödeneğine kısa sürede çok sayıda başvuru olması ve ödeneğin bağlanabilmesi için yapılması gereken uygunluk tespitlerinin uzaması ve bu nedenle ödeneklerin bağlanmasının süre alması nedeniyle süreci hızlandırmak için Kanun’da yeni düzenleme yapılmıştır. Buna göre salgın sebebi ile yapılan kısa çalışma başvuruları için uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi yapılabilecektir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle fazla ve yersiz ödeme yapılması halinde ise, bu şekilde yapılan ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.
4. Toplu İş Sözleşmesi Süreçleri ile ilgili Ertelemeler
Kanun uyarınca 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler Kanun’un girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle uzatılmış olup, Cumhurbaşkanı söz konusu üç aylık süreyi bitiminden itibaren üç aya kadar uzatmaya yetkilidir.
