The Effects of the Pandemic on Labour Law – 07.2020

Koronavirüs salgının iş hayatı üzerindeki olumsuz etkilerinin devam etmesi nedeniyle yeni düzenleme ve tedbirler gündeme gelmiş ve bu kapsamda kısa çalışma ve prim desteği gibi konulara ilişkin düzenlemeleri de içerir 23.07.2020 tarihinde kabul edilen, 7252 sayılı Dijital Mecralar Komisyonu Kurulması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“Kanun”) 28.07.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun’un iş hukukunu ilgilendiren konular ile işten çıkarma yasağı ve ücretsiz izin desteği sürelerini yeniden düzenleyen 31.07.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanana Cumhurbaşkanlığı Kararı hakkındaki bilgi notumuzu aşağıda sunarız.

Covid-19 Newsletter / No:5 / Date: 31.07.2020

1. Normal Çalışma Sürelerine Dönülmesi Halinde İşverenlere Sağlanacak Prim Desteği İle İlgili Düzenlemeler:

Kanun’un 4’üncü maddesi ile birlikte 01.07.2020 tarihinden önce kısa çalışma başvurusunda bulunmuş olan işyerlerinde kısa çalışma ödeneğinden yararlanan sigortalıların; işyerindeki kısa çalışmanın sona ermesi ve haftalık normal çalışma sürelerine dönmeleri durumunda işverenlere prim desteği sağlanması öngörülmektedir.

Bu kapsamda ilgili madde ile 31.12.2020 tarihini geçmemek üzere, kısa çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden aydan itibaren 3 ay süreyle, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamı tutarında, her ay bu işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödeyecekleri tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene prim desteği sağlanması kararlaştırılmıştır.

Yine Kanun’un 4’üncü maddesinin 2’nci fıkrası ile koronavirüs tedbirleri kapsamında işveren tarafından nakdi ücret desteğinden yararlandırılan sigortalının haftalık normal çalışma süresine dönmesi durumunda da işverenin söz konusu prim desteğinden yararlanacağı belirtilmiştir.

Nakdi ücret desteğinden yararlandırılan işçi açısından işverenin prim desteğinden yararlanılabilmesi için yine 01.07.2020 tarihinden önce nakdi ücret desteği için başvurulmuş olması gerekmektedir. İşverenler, 31.12.2020 tarihini geçmemek üzere nakdi ücret desteğinin sona erdiği tarihi takip eden aydan itibaren 3 ay süreyle bu prim desteğinden yararlanılabilecektir.

Bununla birlikte işverene her bir ay için sağlanacak destek süresi; kısa çalışma ödeneği alanlar için sigortalının kısa çalışma ödeneği aldığı aylık ortalama gün sayısı, nakdi ücret desteğinden yararlandırılanlar için nakdi ücret desteği aldıkları aylık ortalama gün sayısı olarak sınırlandırılmıştır.

Kanun’un 4’üncü maddesi ile aşağıdaki belirtilen sigortalılar için işverenlerin prim desteğinden faydalanamayacağı düzenlenmiştir:

• 5335 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri,
• 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’ndan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri ve sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar,
• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ek 9’uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar ve yurt dışında çalışan sigortalılar.

İşyerinde uygulanan kısa çalışmadan yersiz yararlanıldığının tespiti veya kısa çalışma başvurusuna yönelik uygunluk tespitinin olumsuz sonuçlanması ya da nakdi ücret desteğinden yersiz yararlanıldığının tespiti halinde, işveren bu madde kapsamında sağlanan destekten yararlanamayacak veya yersiz yararlanmış sayılacak ve yersiz yararlanmanın tespiti halinde, yararlanılan destek tutarı işverenden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir.

Söz konusu prim desteğinden yararlanmakta olan işverenler, bu teşvikten yararlanılan ayda aynı sigortalı için diğer sigorta primi indirimi, teşvik ve desteklerinden yararlanamayacaktır. İlgili fon tarafından işverene sağlanan, sigortalı hisselerine karşılık gelen prim desteği tutarının sigortalıya ödenmesi işverenden talep edilemeyecektir.

Yine söz konusu prim desteği kapsamında karşılanan tutarlar, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gelir, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.

Teşvikten yararlanma süresi 31.12.2020 tarihine kadar olup, teşvik süresinin sektörel olarak ya da sektör farklılığı olmaksızın 6 aya kadar uzatılma yetkisi Cumhurbaşkanı’na verilmiştir. Yukarıda anılan prim desteğinin ne şekilde sağlanacağı, prim desteğinin detaylarına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından belirlenecektir.

2. İşten Çıkarma Yasağı ve Ücretsiz İzin İle İlgili Düzenlemeler

17 Nisan 2020 itibaren uygulanmakta olan ve işverenin her türlü iş veya hizmet sözleşmesini 4857 sayılı Kanun’un 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan “Ahlak ve İyi Niyete Aykırı Haller”i düzenleyen hükmü ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında feshetmesini yasaklayan ve işverene işçisini tek taraflı olarak kısmen veya tamamen ücretsiz izne ayırabilme imkânı tanıyan düzenleme 30.06.2020 tarihinde yürürlüğe giren 2707 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 17 Ağustos 2020 tarihine kadar uzatılmıştı. Yeni getirilen Kanun’un 5’inci maddesindeki düzenleme ile birlikte 17 Ağustos 2020 tarihinde kadar uzatılan fesih yasağının kapsamı ve süresi yeniden düzenlenmiştir.

a-) Fesih yasağının kapsamına dair düzenleme

Kanun’da yer alan fesih yasağına ilişkin söz konusu düzenleme ile birlikte, aşağıda sıralı olarak gösterilen haller de istisna kapsamında dahil edilerek fesih yasağı kapsamı dışında tutulmuştur:

• Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi,
• İşyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi,
• İlgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri.

Buna göre işveren işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplere dayalı feshe ek olarak yukarıdaki gerekçelerle işçinin hizmet sözleşmesini sona erdirebilecektir.

b-) Fesih yasağı ve ücretsiz izin süresine dair düzenleme

Kanun ile fesih yasağı ve işverenin işçisini kısmen veya tamamen ücretsiz izne ayırabilme yetkisine ilişkin sürenin Cumhurbaşkanı Kararı ile her defasında en fazla üçer aylık sürelerle 30.06.2021 tarihine kadar uzatılabileceği hüküm altına alınmıştır. Bu düzenlemeyi müteakip, 31 Temmuz 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2811 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile söz konusu fesih yasağı ve işverene tanınan işçisini tek taraflı olarak kısmen veya tamamen ücretsiz izne ayırabilme yetkisi 17.08.2020 tarihinden itibaren bir ay uzatılmıştır.

İşbu bilgi notu Covid–19 salgınının iş hukukuna etkisi hakkında genel bir bilgi vermeyi amaçlamakta olup, yasal bir tavsiye veya hukuki görüş niteliğinde değildir. İşbu bilgi notunda verilen bilgilere dayanarak herhangi bir işlem yapmadan önce bu bilgi notunun muhataplarının kendilerini ilgilendiren konularda özel olarak görüş almaları tavsiye olunur.